Klimaatcafé energiezuinig renoveren
Een conclusie en vijf uitdagingen
Op het klimaatcafé van 19 november gaf professor Johan Albrecht van Universiteit Gent een lezing over klimaatneutraal renoveren. Maar wat is dat, klimaatneutraal?
Klimaatneutraal zijn, betekent dat je geen rechtstreekse CO2-uitstoot hebt. Een gebouw is klimaatneutraal als alle stroom dat gebouw verbruikt, 100% duurzaam opgewekt wordt. Europa legt ons op dat België tegen 2050 klimaatneutraal moet zijn. Momenteel is geen enkel gebouw in België klimaatneutraal, omdat ons land nog te fel afhankelijk is van buitenlandse energiebronnen. Tijdens een periode waarin amper energie opgewerkt kan worden door middel van wind of zon, moet België elektriciteit uit buurlanden importeren, en deze energie is lang niet altijd groen.
De conclusie van de professor zijn lezing?
Er is geen eenvoudige oplossing om ons land klimaatneutraal te maken, maar we moeten de uitdaging wel aangaan. We doen de uitdagingen hier kort uit de doeken:
Wat zijn de uitdagingen om tot een klimaatneutraal land te komen?
1. Een aangepast beleid
Om energetische renovaties te stimuleren kun je als inwoner van Vlaanderen premies en subsidies aanvragen. Maar we zien dat al die subsidies geen impact gehad hebben op de renovatiegraad. De mensen die er gebruik van maken, zijn mensen die toch al de intentie hadden om te renoveren. De subsidies aan zich zijn dus niet voldoende om de Vlaming ertoe aan te zetten te renoveren.
2. De Vlaamse renovatieplicht
Als we het niet vrijwillig doen, moet Vlaanderen ons dan verplichten om te renoveren?
Wie vandaag een woning of appartement koopt met energielabel E of F, moet dit verplicht renoveren naar minstens een energielabel D. Daar kom je vrij vlot, met bijvoorbeeld extra isolatie en nieuwe ramen. De Vlaamse renovatieplicht lijkt niet ambitieus, maar daartegenover staat wel dat ons land tegen 2050 klimaatneutraal moet zijn. Als je dus renoveert, renoveer dan bij voorkeur ineens naar een energielabel A. Ooit zal je het toch moeten doen.
3. Economische factoren
We renoveren onze woningen dus beter vandaag dan morgen. De redenen daarvoor worden bepaald door het economische spel van vraag en aanbod:
-
De komende twintig à dertig jaar zal er een zeer beperkt aanbod aan arbeiders zijn die renovatiewerken zullen kunnen doen. Over heel Europa daalt namelijk de beroepsbevolking; het aandeel werkende mensen in onze economie neemt af. Het zal er in de toekomst dus niet makkelijker op worden om een professional te vinden voor een renovatie.
-
Over enkele jaren zal er een overaanbod zijn aan oude huizen op de woningmarkt. Tegen 2040 zullen veel senioren hun huizen verlaten, waardoor er veel verouderde huizen op de markt zullen komen die allemaal een renovatie zullen moeten ondergaan. De vraag naar renovaties zal dus toenemen.
Een kleiner aanbod en een hogere vraag ... dat leidt tot hogere prijzen. Het zal dus duurder worden om te renoveren. Daarom herhalen we het advies van professor Albrecht:
Als je renoveert, renoveer dan ineens naar een EPC-label A.
4. De Vlaamse woningnood
Een andere uitdaging om ons land klimaatneutraal te krijgen, is de toenemende nood aan woningen. De demografische samenstelling van ons land verandert: we zijn met steeds meer, het aandeel aan senioren in onze maatschappij neemt toe en er zijn steeds meer eenpersoonshuishoudens. Om iedereen een woning te kunnen bieden, zouden er in Vlaanderen tegen 2040 minstens 300 000 woningen bij moeten komen. Als we niet voorzien in dit aanbod, dan zal de prijs van de bestaande huizen omhooggaan. Het zal duurder worden om te kopen en te huren; ook slechte huizen zullen duurder verhuurd worden. Daarom kiezen veel steden en gemeenten voor verdichting; er worden zoveel mogelijk woningen voorzien in stedelijk gebied, vaak appartementen. We moeten met zijn allen kleiner en dichter bij voorzieningen gaan wonen.
Moeten we dan niet beter de bestaande huizen renoveren en bewoonbaar maken?
Het antwoord van professor Albrecht is heel duidelijk: ja, en dat doen we beter snel. De nood om woningen van slechte kwaliteit te renoveren is heel hoog. Mensen die in een slecht huis wonen, doen dit vaak omdat ze zich niets anders kunnen veroorloven. Maar deze mensen, en dit zijn vaak kinderen, worden vaker (zwaar) ziek door de gebrekkige woonkwaliteit. Een jaar wonen in een slechte woning, kost je vier à vijf jaar van je leven. Dat is een heel hoge maatschappelijke kost.
5. De capaciteit van het Vlaamse elektriciteitsnet
Als we met zijn allen warmtepompen en zonnepanelen gaan installeren om klimaatneutraal te zijn, dan zou ons elektriciteitsnetwerk grote pieken van vraag en aanbod van energie moeten verwerken. Daar is het nu nog niet op voorzien. België moet het elektriciteitsnet aanpassen tegen 2030. Dat zal minstens 31 miljard euro kosten. Onze overheid bouwt ook nog een energie-eiland van zo’n zeven miljard euro. Alles samen moet dus voor bijna 40 miljard euro aan investeringen worden gerecupereerd. Dat zal gebeuren via onze prijsstijgingen in onze elektriciteitsfactuur. Het is moeilijk om mensen te doen overstappen naar elektriciteit als energiebron, als de factuur daarvoor duurder wordt.
Nog twee interessante weetjes
Iedereen aan een warmtenet
Woningen in Kopenhagen hebben geen individuele stookinstallatie, ze zijn allemaal aangesloten op een warmtenet. Vanaf 2025 is elke woning in Kopenhagen klimaatneutraal zonder dat eigenaars zelf iets moeten doen. De overheid koppelt de woningen aan een warmtenet dat met hernieuwbare energie wordt gevoed. Onder andere in Turnhout zijn er plannen om warmtenetten aan te leggen.
De kracht van Ikea (en anderen)
Twee derde van de wereldwijde uitstoot wordt geproduceerd door de 80 grootste multinationals. Hoewel grote bedrijven geen klimaatinspanningen moeten doen van de Verenigde Naties (de VN heeft alleen zeggenschap over landen), doen die grote bedrijven toch mee aan de klimaattransitie. Bijvoorbeeld Ikea. Ikea belooft dat het klimaatpositief zal zijn tegen 2050 en dat ze meer CO2 zullen compenseren dat wat ze uitstoten. Maar waarom doen ze dit?
Omdat Europa tegen 2050 een klimaatneutrale economie zal zijn. Een bedrijf dat dan niet klimaatneutraal is, zal gewoon niet meer bestaan op Europese bodem. De Zweedse overheid gaat al zover dat bedrijven die er vanaf 2035 producten willen verkopen, zullen moeten bewijzen dat ze klimaatneutraal zijn. Multinationals zetten hard in op de tendens van klimaatneutraliteit om hun toekomst te garanderen.